Cümle Vurgusu
Cümle vurgusu, cümle içerisinde anlamına veya anlatımına önem verilen bir sözcüğün konuşma veya okuma esnasında diğerlerinden daha baskılı ve kuvvetli söylenmesidir.
Cümlede vurgu fiil cümlelerinde, isim cümlelerinde, koşul cümlelerinde ve soru cümlelerinde vurguolmak üzere dört çeşittir:
1. Fiil (Eylem) Cümlelerinde Vurgu
Yüklemi fiil soylu sözcük olan cümlelerde vurgu, yükleme en yakın olan sözcük ya da sözcük öbeği üzerindedir.
Örnek
» Bu kitabı bana, doğum günümde annem almıştı. (Özne vurgulanmıştır.)
» Bu kitabı, annem, bana doğum günümde almıştı. (Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Bu kitabı, doğum günümde annem, bana almıştı. (Yer tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Annem, bana doğum günümde bu kitabı almıştı. (Nesne vurgulanmıştır.)
2. İsim Cümlelerinde Vurgu
Yüklemi isim soylu sözcük olan cümlelerde vurgu, yüklemdedir.
Örnek
» Bu konunun kavranması diğerlerinden kolaydır.(Yüklem isim soylu olduğu için vurgu yüklemdedir.)
» İstanbul’u fetheden Fatih’tir.(Yüklem isim soylu olduğu için vurgu yüklemdedir.)
3. Koşul (Şart) Cümlelerinde Vurgu
Koşul cümlelerinde vurgu, koşul kipindedir.
Örnek
» Konuyu dikkatlice dinlersen başarılı olursun. (Vurgu, koşul ifadesindedir.)
» İşin erken biterse yanıma uğra. (Vurgu, koşul ifadesindedir.)
4. Soru Cümlelerinde Vurgu
Soru sözcükleri ile kurulan soru cümlelerinde vurgu, cümlede soru anlamını sağlayan sözcüktedir.
Örnek
» Sen, Burak’ı okulda ne zaman gördün? (Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Sen, dün Burak’ı nerede gördün? (Yer tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Sen, dün okulda kimi gördün? (Nesne vurgulanmıştır.)
» Kim, dün Burak’ı okulda görmüş? (Özne vurgulanmıştır.)
> Soru eki “mı, mi” ile oluşturulan soru cümlelerinde ise vurgu soru ekinin bağlı olduğu, soru ekinden önce gelen sözcükte / öğededir.
Örnek
» Dün, Burcu mu sizi buraya çağırdı? (Soru eki “Burcu”dan sonra gelmiştir; bu sözcük, yani özne vurgulanmıştır.)
» Dün, sizi Burcu, buraya mı çağırdı? (Yer tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Dün Burcu sizi mi buraya çağırdı? (Nesne vurgulanmıştır.)
»Dün mü Burcu sizi buraya çağırdı? (Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Dün Burcu, sizi buraya çağırdı mı? (Soru eki yüklemden sonra geldiği için yüklem vurgulanmıştır.)
NOT: Bu konunun anlatımında http://www.dilbilgisi.net/ sitesindeki verilerden faydalanılmıştır.
